Fibromyalgie wordt gezien als een vorm van reuma waarbij patiënten last hebben van chronische pijnklachten in bindweefsel en spieren. Naast de pijn kan er sprake zijn van vermoeidheid, slaapproblemen, hoofdpijn, concentratieproblemen en stijfheid [1]. De hevigheid van de klachten wisselt vaak van dag tot dag. Ongeveer 5% van de Europese bevolking heeft last van fibromyalgie [2]. Fibromyalgie komt zowel bij jongeren als ouderen voor, maar vaker bij vrouwen dan bij mannen. De klachten ontstaan meestal tussen het 30e en 60e levensjaar [3].
De oorzaak is vaak niet duidelijk, maar zowel fysieke-, psychische- en omgevingsfactoren kunnen een rol spelen bij het ontstaan en in stand houden van fibromyalgie [4]. Belangrijke triggers die de klachten kunnen verergeren zijn: emotionele en fysieke stress, slecht slapen, weers- en temperatuurschommelingen, overbelasting, hormonale veranderingen en ziekte. Klik hier als u meer wilt lezen over de laatste onderzoeken over de mogelijke oorzaken. Aan de oorzaak van fibromyalgie is meestal niets te doen, maar men kan wel leren omgaan met de klachten. Dit draagt bij aan een betere kwaliteit van leven.
Fysiotherapie vormt één van de behandelmogelijkheden die zich bezighoudt de gevolgen van fibromyalgie aan te pakken. Gezien de interactie tussen fysieke-, psychische- en omgevingsfactoren is het belangrijk dat de behandeling zich ook focust op alle drie deze domeinen. Een fysiotherapeutische behandeling gaat bij patiënten met fibromyalgie dus ook verder dan alleen het fysieke. Afhankelijk van de individuele situatie kan een behandeling bij de fysiotherapeut bestaan uit een combinatie van onderstaande interventies:
Oefentherapie: Een matige fysieke inspanning geeft direct een vermindering in pijnklachten en pijngevoeligheid bij fibromyalgie. Dit effect ontstaan door een verbeterde pijnregulatie in het brein. Fysieke inspanning geeft ook een afname van pijn, depressie en fysieke beperkingen en een toename van energie op de lange termijn (>12 weken). Om deze effecten te behouden dient wel wekelijks doorgetraind te worden. Binnen de fysiotherapie kan individueel of in groepen getraind worden, met vrije gewichten of op trainingsapparaten, in het water of in een trainingszaal. Deze diverse vormen van fysieke training zijn allemaal effectief. Het is vooral relevant dat fysieke training duurzaam geïntegreerd wordt in de leefstijl [1] [5].
Lichaamsbewustwording en een gedragsmatige behandelaanpak: Centraal binnen de fysiotherapeutische behandeling van patiënten met fibromyalgie staat het bevorderen van de lichaamsbewustwording. Dit kan middels educatie/coaching en verschillende oefenvormen (gedragsexperimenten, fysieke training met de focus op lichaamsbewustwording, ademhalingsoefeningen en/of ontspanningsoefeningen) bereikt worden. Bij lichaamsbewustwording wordt geleerd eigen lichaamssignalen en de gedragsmatige gevolgen hiervan te herkennen. Hierbij spelen gedachtes, emoties en gedrag een grote rol. Met deze bewustwording kan vervolgens het gedrag aangepast worden waardoor over- of onderbelasting beter gesignaleerd en gereguleerd worden en neemt de emotieregulering en het ontspannen bewegen toe[1].
Pijnvermindering aanvullend op het trainingsprogramma: Centraal in de fysiotherapeutische behandeling staat het trainingsprogramma en het gedrag van de fibromyalgiepatiënt, aanvullend kan gebruik gemaakt worden van onderstaande behandelopties om de pijn te verlichten. Deze behandelingen dienen echter niet gebruikt te worden als een alleenstaande behandeling.
Massage: Massage kan gunstige effecten hebben op de pijn en het mentale welbevinden bij fibromyalgiepatiënten. De behandeling moet dan wel langer dan vijf weken aangeboden worden[1];
Dry Needling: Bij ‘dry needling’ worden triggerpoints gedeactiveerd met kleine naalden. Dry needling kan op de korte termijn effectief zijn in het verminderen van fibromyalgie gerelateerde pijnklachten. Hiervoor dient voor zes weken lang wekelijks een ‘dry needling’ behandeling uitgevoerd te worden [6].
TENS: Middels Transcutate Elektrische Neuro Stimulatie (TENS) wordt met behulp van zwakke elektrische stroompjes getracht pijn te verminderen. TENS werkt niet in op de oorzaak van de pijn maar kan in sommige situatie wel helpen de pijn te verminderen. Onderzoek is vaak van lage kwaliteit en laat veel verschil zien in de effectiviteit van TENS. In sommige onderzoeken is de effectiviteit zo laag als 25% en bij andere weer hoog, 80% tot 95%. Gezien het gebrek aan hoogkwalitatief onderzoek kan niet gezegd worden dat TENS effectief is in het behandelen van fibromyalgie gerelateerde pijnklachten [5] [6].
Gezien er bij fibromyalgie diverse factoren een rol spelen wordt door de Nederlandse Zorgstandaard van 2018 aangeraden om naast fysiotherapie ook gebruik te maken van een diëtisten en psycholoog. In specifieke situaties kan ook een leefstijlgeneeskundig arts, gespecialiseerd verpleegkundige, bindweefsel(fascia)-therapeut of ergotherapeut geïndiceerd zijn [8]. Een huisarts kan u helpen met de keuze tussen deze zorgverleners.
Neem bij vragen gerust contact op met één van onze therapeuten of plan hier een afspraak.
Bibliografie
[1]
M. Offenbächer en G. Stucki, „Physical therapy in the treatment of fibromyalgia,” Scandinavian Journal of rheumatology., vol. 113, pp. 78-85, 2000.
[2]
E. Verweire, „Is de oorzaak van fibromyalgie eindelijk ontrafeld?,” eoswetenschap.eu, 15 Januari 2021. [Online]. Available: https://www.eoswetenschap.eu/gezondheid/de-oorzaak-van-fibromyalgie-eindelijk-ontrafeld. [Geopend Mei 2022].
[3]
A. Mandal, „Fibromyalgia Epidemiology,” News Medical, 26 Februari 2019. [Online]. Available: https://www.news-medical.net/health/Fibromyalgia-Epidemiology.aspx. [Geopend Mei 2022].
[4]
fibromyalgie.nl, „Mogelijke oorzaken,” fibromyalgie.nl, z.d. . [Online]. Available: https://fibromyalgie.nl/mogelijke-oorzaken/. [Geopend Mei 20222].
[5]
M. Offenbächer en G. Stucki, „Physical therapy in the treatment of ®bromyalgia,” Scandinavian Journal of Rheumatology, vol. 113, pp. 78-85, 2000.
[6]
B. Casanueva, P. Rivas, B. Rodero, C. Quintial, J. Llorca en M. A. Gonzáles-Gay, „Short-term improvement following dry needle stimulation of tender points in fibromyalgia,” Rheumatology International, vol. 34, nr. 6, pp. 861-6, 2014.
[7]
M. I. Johnson, L. S. Claydon, G. Herbison, G. Jones en C. A. Paley, „TENS for fibromyalgia in adults,” Cochrane Database of Systematic Reviews, vol. 10, 2017.
[8]
Fibrocentrum, „Fibromyalgie Behandeling,” Fibrocentrum, z.d.. [Online]. Available: https://www.fibrocentrum.nl/fibromyalgie-behandeling/. [Geopend 6 Juni 2022]