Wat is essentieel om succesvol te kunnen herstellen gedurende je revalidatie?

Klachten aan het bewegingsapparaat komen veel voor en vormen een belangrijk volksgezondheidsprobleem. Vooral nek, schouder- en rugklachten komen frequent voor [1]. Voor klachten aan het bewegingsapparaat wordt een fysiotherapeut frequent geconsulteerd. Tijdens het eerste bezoek bij de fysiotherapeut zal een diagnose en behandelplan worden opgesteld. Naast het fysieke deel is het voor de therapeut belangrijk om te achterhalen wat voor invloed gedrag, leefstijl en/of andere psychosociale factoren hebben op de klachten. Hierdoor wordt gekeken naar de gehele mens en niet alleen de fysieke klachten.

De fysiotherapeut zal oefeningen meegeven en adviseren over belasting tijdens dagelijkse activiteiten, werk en/of sport. Hierbij wordt leefstijlverandering gestimuleerd. Begrijp dat het behalen van een blijvend behandelresultaat een complex en langdurig proces zal zijn. Hiervoor dient vooral consequent gehandeld te worden [2].

Het gebeurt echter vaak dat gedurende een fysiotherapeutisch behandeltraject oefeningen niet consequent gedaan worden en/of adviezen niet meer worden opgevolgd. Dit met meer klachten of minder resultaat als gevolg. Dergelijke terugval is normaal en dient niet als groot falen maar als onderdeel van het herstel gezien te worden. Het is hierbij van belang dat het gewenste gedrag wel weer wordt opgepakt en de kans op terugval wordt verkleind. Het zal minder moeite kosten wanneer het nieuwe gezonde gedrag eenmaal is ingesleten tot een gewoonte [3]. Omarm deze fysiotherapeutische reis aangezien deze voor meer onafhankelijk en weerbaarheid zal zorgen.

In dit artikel zal de gedragsveranderingstechniek ‘nudging’ uitgelegd worden bij het thuis consequent blijven uitvoeren van oefeningen. Het doen van oefeningen is hierbij één toepassing. Nudging kan ook toegepast worden bij het veranderen van andere dagelijkse gewoontes.

Nudging,

Een flesje water op het bureau helpt om meer te drinken. Sportkleren de avond van tevoren klaarleggen helpt om daadwerkelijk de volgende ochtend naar de sportschool te gaan. Een fruitschaal op tafel zorgt ervoor dat meer fruit gegeten word. Dit zijn allemaal voorbeelden van hoe het bewust inzetten van prikkels kan leiden tot nieuwe gewoontes. Dit wordt nudging genoemd. Bij nudging wordt de omgeving aangepast zodat op een onbewuste manier bepaald gezond gedrag wordt uitgelokt. Bij nudging kunnen gewenste prikkels toegevoegd of ongewenste prikkels verwijderd worden.

Casus,

Jaap is bij de fysiotherapeut geweest i.v.m. rugklachten. Voor deze klachten heeft hij drie oefeningen meegekregen voor thuis. Vol enthousiasme is hij begonnen en zodoende heeft hij de eerste paar dagen probleemloos zijn oefeningen gedaan. Na de eerste week lukte het hem echter niet meer om consequent zijn oefeningen te blijven doen. Zodra hij na zijn werk gegeten had ging hij voor de tv zitten i.p.v. zijn oefeningen te doen. Op het einde van de avond betrapte hij zichzelf erop dat hij weer de hele avond voor de tv had gezeten en zijn oefeningen niet had gedaan.

Voorbeelden van hoe Jaap ‘nuding’ kan toepassen om consequent zijn oefeningen te blijven doen:

1. Toevoegen van een gewenste prikkel: Jaap kan zijn oefenmatje in de woonkamer leggen. Dit geeft een visuele herinnering om zijn oefeningen te doen. Na het avondeten gaat Jaap altijd naar de woonkamer om tv te kijken. Nu ziet Jaap als eerste het oefenmatje en dit herinnerd hem eraan om eerst zijn oefeningen te doen [3];

2. Vermijden van een ongewenste prikkel: Jaap leert zich aan om na het eten niet eerst naar de woonkamer te gaan maar juist naar zijn hobbykamer. Hierdoor koppelt hij zijn hobbykamer aan het doen van oefeningen na het avondeten. Jaap doet nu eerst zijn oefeningen op de hobbykamer alvorens hij aan zijn avond voor de tv begint. Hierdoor wordt de trigger van de tv vermeden [3];

3. Verwijderen van een prikkel: Jaap legt de afstandsbediening van de tv uit het zicht. Normaal lag deze altijd op de salontafel. Zodra hij op de bank ging zitten zag hij de afstandsbediening en dit resulteerde in een avondje tv kijken zonder oefeningen. Jaap is nu minder snel geneigd om de tv aan te zetten zodra hij op de bank gaat zitten. Deze techniek kan in dit voorbeeld het beste toegepast worden met:

   1. Het vervangen van een ongewenste prikkel door een gewenste prikkel: Nu de afstandsbediening uit het zicht is heeft Jaap zijn uitgeprinte oefeningen op de salontafel gelegd. Het eerste wat hij nu ziet zodra hij op de bank gaat zitten zijn deze oefeningen. Dit helpt Jaap zijn oefeningen in het begin van de avond te blijven doen [3].

Nadat Jaap bovenstaande ‘nudging’ technieken had toegepast slaagde hij er weer in om consequent zijn oefeningen te doen. Dit zorgde ervoor dat hij binnen een aantal weken van zijn rugklachten af was. Naast ‘nudging’ zijn er nog veel meer handige technieken die gedragsverandering kunnen ondersteunen.

Het consequent uitvoeren van oefeningen en aanpassen van gedrag vormt de basis van een succesvolle fysiotherapeutische revalidatie. Vraag onze therapeuten gerust om advies.

Bibliografie,

[1]

RIVM, „Klachten van het bewegingsapparaat in de Nederlandse bevolking, prevalenties, consequenties en risicogroepen,” Maart 2000. [Online]. Available: https://rivm.openrepository.com/bitstream/handle/10029/9424/266807002.pdf?sequence=1&isAllowed=y. [Geopend Oktober 2021].

[2]

N. Licameli, „The Key to Your Recovery? Consistency.,” Professional physical therapy, 2 April 2021. [Online]. Available: https://www.professionalpt.com/the-key-to-your-recovery-consistency/. [Geopend Oktober 2021].

[3]

K. Hoenderbos, M. Hulshof en Y. Kootstra, Hét handboek voor de leefstijlcoach., Ede: KPLC, 2020.